Brodząc w niekończącej się rzece

The Endless River - Pink Floyd

Stało się. W poniedziałek 10 listopada pojawiła się w sklepach zapowiadana od kilku tygodni, choć w zasadzie dość nieoczekiwana płyta The Endless River, podpisana imionami dwóch zapomnianych bluesmanów, które w tym zestawieniu od lat elektryzowały pokolenie wychowane na muzyce lat 70. Zgodnie z oświadczeniem Davida Gilmoura jest to wydawnictwo, które kończy historię grupy Pink Floyd. Szczerze mówiąc chciałem podzielić się mymi wrażeniami na gorąco, jednak po pierwszym i kolejnym jej przesłuchaniu stwierdziłem, że potrzeba mi do niej pewnego dystansu. Dokonania Pink Floyd śledzę z dużą uwagą od połowy lat 70. Nie ukrywam, że twórczość tego zespołu przez lata była wyznacznikiem mojej muzycznej wrażliwości. Dziś te płyty – tak zespołowe, jak i solowe poszczególnych członków grupy stanowią najbardziej imponującą część mych zbiorów. Sądzę więc, że daje mi to pewne prawo do wyrażenia swej opinii.

Pink Floyd i najbliższe okolice w mych zbiorach

Przeczytałem recenzję, zawartą w listopadowym numerze Teraz Rocka, napisaną przez Wiesława Weissa. Chylę głowę przed wiedzą i doświadczeniem naczelnego redaktora tegoż miesięcznika, jednak znając jego zauroczenie tym zespołem, a także książki jakie mu poświęcił ośmielam się twierdzić, że recenzja nie jest w pełni obiektywna, sama zaś płyta, mimo iż zyskuje z każdym przesłuchaniem – nie zasługuje na pięć gwiazdek.
Daleki jestem od pochopnych ocen. Znam historię powstania tego albumu. Wiem, że materiał z którego powstała pochodził sprzed ponad dwudziestu lat, z sesji, owocem której była płyta Division Bell – w mojej ocenie jedna z lepszych w całej dyskografii zespołu. Sesja ta również stała się dowodem na wielką rolę, jaką od zawsze w kształtowaniu oblicza grupy pełnił zmarły przed kilku laty Rick Wright, grający na instrumentach klawiszowych. To jego styl oraz brzmienie gitary Davida Gilmoura sprawiało, że muzyka zespołu stawała się niemal natychmiast rozpoznawalna. Nic więc dziwnego, że płytę poświęcono jego pamięci.
Album jest niemal w całości instrumentalny, poza ostatnim, dość często publikowanym w radiu utworem Louder Than Words. Brak typowych piosenek (jakkolwiek brzmi to określenie w kontekście twórczości Pink Floyd) można uznać za pewien niedostatek, który jednak pozwala w pełni rozkoszować się samą muzyką. The Endless River to trafny tytuł dla tego wydawnictwa. Muzyka sączy się niby tytułowa Niekończąca się rzeka. Od pierwszych chwil urzeka typowo flydowskim klimatem. Już drugi utwór It’s What We Do kojarzy się z niezapomnianym klimatem Shine on You Crazy Diamond. Tych smaczków jest więcej. Piękna jest Anisina, choć przyznam, że pewnie wolałbym usłyszeć tam saksofon Dicka Perryego. Jest urzekający, choć zaledwie półtoraminutowy Autumn ’68, z solem Wrighta na organach, zarejestrowanym blisko pół wieku temu w Royal Albert Hall oraz podniosły, wręcz patetyczny Talkin’ Hawkin’ z pięknym solem Gilmoura.

The Endless River - zawartość

Skąd więc moje zastrzeżenia? Nie oczekiwałem niczego innego. Pink Floyd nie musi już nikomu niczego udowadniać. Nie musi też wyznaczać nowych dróg. Wręcz uważam, że jakiekolwiek eksperymenty byłyby tu nie na miejscu. Nie brak też tego wszystkiego, co od lat składało się na wielkość zespołu. Mimo to całość nie jest tak spójna jak dokonania z lat 70. Pozostaje jakiś niedosyt. Płyta sprawia wrażenie nieco sztucznie posklejanej, wprawdzie z drobiazgów wysokiej próby, jednak będących odpadami czegoś wspaniałego, co już niestety odeszło. Może lepiej byłoby wydać ten materiał jako bonus do jubileuszowej edycji Division Bell. Wówczas pewnie nie pojawiłyby się krytyczne uwagi osób mówiących, że to chęć wyciągnięcia z kieszeni fanów dodatkowych pieniędzy. Nie wiem. Ponoć jak nie wiadomo o co chodzi, to wiadomo, że o …

W przyszłym roku ma się ukazać czwarta studyjna solowa płyta Davida Gilmoura. Na ile będzie odległa od omawianego wydawnictwa? Czas pokaże. Tymczasem powracam do Niekończącej się rzeki, z nadzieją na nieodkryte jeszcze w niej piękno. Choć w swej ocenie będę znacznie surowszy niż Wiesław Weiss i miast pięciu gwiazdek, w kontekście wszystkich dokonań zespołu – dam albumowi mocne trzy i pół. Przecież pożegnanie legendy też zobowiązuje.

słuchacz

Strug. Leśmian. Soyka. I Wszystkich Świętych.

Nie lubię pisać na zadane tematy. Nie lubię słuchać muzyki, która jest akurat modna. Nie lubię określenia „moda” w odniesieniu do muzyki. Kieruję się własnymi odczuciami, nie zamykam się w jednej epoce czy stylu. Poszukuję – i albo coś mnie wewnętrznie porusza, albo stwierdzam, że szkoda czasu. Stąd też pojawiające się wpisy dotyczą muzyki bardzo różnej, często pozornie od siebie odległej. Pozornie – bo w istocie nie pozostawiającej słuchacza obojętnym.
Kalendarz nieco wymusił tematykę, choć nie lubię płynąć z prądem (a do ciężkiego znudzenia doprowadza mnie tajemna zmowa dziennikarzy – jeśli pojawia się chwytliwy temat czy plotka, to wałkowana jest przez wszystkie możliwe media). Tak więc będzie trochę na przekór.

Po co tyle świec nade mną, tyle twarzy?
Ciału memu nic już złego się nie zdarzy.
Wszyscy stoją, a ja jeden tylko leżę – 
Żal nieszczery, a umierać trzeba szczerze.
Leżę właśnie – zapatrzony w wieńców liście.
Uroczyście – wiekuiście – osobiście.
Śmierć, co ścichła, znów zaczyna w głowie szumieć,
Lecz rozumiem, że nie trzeba nic rozumieć… 
                                                                           
                                          Bolesław Leśmian


Wiersz stosowny na cmentarną zadumę o przemijaniu, bez względu na to czego oczekujemy za progiem życia. Tematyka, skłaniająca do poważnej refleksji, choć raczej wyrzucana ze świadomości przez młode pokolenie. Ale miało być nie o tym.
W sobotnie przedpołudnie w moim odtwarzaczu znalazła się płyta Strug. Leśmian. Soyka. Ukazała się w tym roku. Niespecjalnie promowana, przemknęła bez większego echa. Trochę szkoda, choć to propozycja nie dla wszystkich. Album jest wyciszony, bez błyskotliwej postprodukcji, elektroniki i komputerów. Trwa nieco ponad dwadzieścia osiem minut. Zarejestrowany w zaledwie pięć godzin. Głos, czasem dwa i fortepian. I Leśmian. Trzynaście wierszy, w tym ten przywołany na wstępie. I... chyba więcej nie trzeba.

Stanisław Soyka, sytuujący się ze swą twórczością na granicy jazzu, popu i bluesa, sięgał już wielokrotnie po poezję. Mierzył się z wierszami Miłosza, Szekspira, Karola Wojtyły, śpiewał też utwory Osieckiej i Niemena. Jednak przede wszystkim sam jest autorem i kompozytorem. Można jego twórczość kochać, bądź odrzucić, jednak nie sposób pozostać obojętnym. I piszę to z całą odpowiedzialnością, zaliczając się do grona miłośników jego twórczości. Z pewnością wrócę jeszcze do jego płyt, dziś jednak będzie o albumie z poezją Leśmiana.

Płyta jest dziełem dwóch artystów. Soyka świadomie usuwa się w cień, oddając pole Andrzejowi Strugowi – wokaliście zafascynowanemu muzyką ludową, głównie polską, lecz także pochodzącą z bliskiego i środkowego wschodu. Zdawać by się mogło, że tak różni artyści nie znajdą wspólnego języka. Jednak płyta jest zaskakująco spójna. Głównym jej bohaterem jest poezja Leśmiana, pełnego kompleksów i wątpliwości, nieśmiałego i niezwykle wrażliwego poety, który tworzył w dwudziestoleciu międzywojennym. Kuzyn Jana Brzechwy, jednak całkowicie odmienny, nie znalazł zrozumienia wśród sobie współczesnych. Chętnie uciekał we własny świat poetycki, tworząc neologizmy i kształtując je według swej wizji. Dziś uważany za jednego z najbardziej nowatorskich polskich poetów XX wieku.
Poezja Leśmiana na płycie jest wartością najważniejszą. Artyści świadomie przedstawiają ją w możliwie prosty sposób, nie pozbawiony jednak subtelnego uroku. Dzięki temu niełatwe wiersze stają się jakby bardziej przystępne. Dla mnie propozycja warta rekomendacji, choć jak wspomniałem – nie dla wszystkich. Wymaga skupienia i odpowiedniego nastroju. Dopiero wówczas można odkryć jej piękno, wynikające z prostoty. Działa jednak wręcz hipnotycznie, niemal wymuszając powtórne przesłuchanie, czasem jeszcze kolejne. I pozostaje, nawet gdy wybrzmią ostatnie dźwięki.
Naprawdę warto spróbować.

słuchacz

PS

A do twórczości Stanisława Soyki jeszcze wrócę, obiecuję.